ڕه‌وكردنی باڵنده‌كان

باڵنده‌كان ڕه‌وشت ‌و سروشتی سه‌یر سه‌یریان هه‌یه، یه‌كێك له‌و سروشتانه ئه‌وه‌یه كه حه‌ز له‌ گه‌شت‌ كردن‌و ڕه‌و كردن ده‌که‌ن، بۆ نموونه له‌ وه‌رزی پاییزدا هه‌ر كه گه‌ڵای دار زه‌رد هه‌ڵده‌گه‌ڕێت ‌و ده‌وه‌رێته سه‌ر زه‌وی ‌و باڵنده‌كان هیچ په‌نایه‌كیان بۆ نامێنێته‌وه كه‌ له چنگ ڕاوچی خۆیانی تێدا بشارنه‌وه له‌به‌ر ئه‌مه خۆیان بۆ ڕه‌و كردن ئاماده ده‌كه‌ن ‌و زۆربه‌شیان هه‌موو ساڵێک ڕه‌و ده‌كه‌ن. بۆ نموونه: له‌قله‌ق كه له‌وه‌رزی سه‌رمادا كۆچ ده‌كه‌نه گه‌رمه‌سێران، له‌ سه‌ره‌تای به‌هار دا كه هه‌وای كوردستان ڕوو له خۆشی ده‌كاته‌وه ده‌گه‌ڕێنه‌وه وڵاته‌كه‌مان.

بۆ زانیاری زیاتر له‌سه‌ر ئه‌و باڵندانه‌ی ڕه‌و ده‌كه‌ن ‌و چۆنێتی‌ گه‌شته‌كه‌یان له‌ مامۆستایه‌کی بیۆلۆژیم پرسی، ئه‌ویش به‌م چه‌شنه وه‌ڵامی دامه‌وه ‌و گوتی:

       ئه‌و باڵندانه ده‌ست به گه‌شتێكی دوور و درێژ و سه‌خت ده‌كه‌ن ‌و له ده‌ریا ده‌په‌ڕنه‌وه. جاری وا هه‌یه بێ ڕاوه‌ستان ڕه‌وه‌كه‌یان بیست‌وچوار سه‌عات ده‌خایه‌نێ‌ و خێرایی فڕینه‌كه‌یان ده‌گاته شه‌ست‌ یا حه‌فتا كیلۆمیتر له سه‌عاتێكدا. هه‌ر وه‌ها مامۆستا پێی وتم باڵنده‌كان به‌ سه‌ر خانووه‌كانمانه‌وه ده‌فڕن ‌و ده‌كه‌ونه سه‌رووی چینه‌ ژوورووه‌كانی ئاسمان ‌و له‌ ده‌ریا و كیشوه‌ره‌كان ده‌په‌ڕنه‌وه ‌و له كاتی گه‌شته‌كه‌یاندا ده‌نیشنه‌وه ‌و ورده ماسی ناو ئه‌و ده‌ریایانه ڕاو ده‌كه‌ن‌ و ده‌یانخۆن. له كاتی هه‌ڵفڕینیشیان‌دا ده‌نگێكی خۆشیان لێ ده‌بیسرێت وه‌ك بڵێی به دڵته‌نگیه‌وه ماڵئاوایی له نیشتمانه‌كه‌یان بكه‌ن!  له كاتی ڕه‌و كردنه‌كه‌شیاندا بۆ شوێنێكی ئه‌وتۆ ده‌گه‌ڕێن كه‌ تیادا گه‌رمیان بێته‌وه‌ و خواردنیان ده‌س‌ كه‌وێت‌ و به ئاسووده‌یی تیادا بژین. هه‌روه‌ها گه‌شته‌كه‌شیان به‌ كۆمه‌ڵی ده‌بێت‌ و هه‌ر كۆمه‌ڵه باڵنده‌یه‌ك سه‌رۆك ‌و لێپرسراوی خۆی هه‌یه كه ڕێنوێنی كۆمه‌ڵه‌ی خۆی ده‌كات.

له وه‌رزی به‌هاردا كه ئاو و هه‌وا فێنک ده‌بێت‌ و داره‌كان گه‌ڵا ده‌كه‌ن ئیتر باڵنده‌كان ده‌گه‌ڕێنه‌وه به‌ره‌و وڵاته‌كه‌ی خۆیان‌ و له پێشدا نێرینه‌كانیان دێنه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی به‌ گورج‌‌و‌گۆڵی هێلانه‌ی جوان جوان دروست بكه‌ن.

كاتێك كه ئه‌ندامانی ئه‌و خێزانه به‌ختیارانه هه‌موو كۆ ده‌بنه‌وه ئه‌وا ئاهه‌نگێكی دڵڕفێن‌ ده‌گێڕن‌ و گۆرانی‌ خۆش‌ و دڵگیر ده‌ڵێن ‌و ئاسمان له چریكه‌ و نه‌غمه و سۆزی ئه‌م باڵندانه ده‌نگ ده‌داته‌وه، هه‌ر ده‌ڵێی له خۆشی گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ نیشتمانه خۆشه‌ویسته‌كه‌یانه كه گۆرانی ده‌ڵێن.

---

• لێكدانه‌وه‌ی وشه‌كان:

• ڕه‌و :  كۆچ كردن.

• كیشوه‌ر :  ووڵات.

• سروشت : ته‌بیعه‌ت، خۆ زا، خوازا.

• ماڵ‌ئاوایی :  خاتر خوازی، خواحافیزی.

---

• گفتوگۆ و ڕاهێــنان:

1. كه‌ی باڵنده‌كان بۆ ڕه‌و كردن خۆیان ئاماده‌ ده‌كه‌ن؟

2. خێرایی باڵنده‌كان له كاتی ڕه‌و كردنه‌كه‌یاندا له سه‌عاتێكدا ده‌گاته چه‌ند؟

3. ئه‌و باڵندانه كه ماڵئاوایی له نیشتمانه‌كه‌یان ده‌كه‌ن چی ده‌كه‌ن؟

4. كه‌ ئه‌ندامی ئه‌و خێزانه هه‌موو كۆ ده‌بنه‌وه چی ڕوو ده‌دات؟

• ئه‌م بۆشایی‌یانه‌ی خواره‌وه پڕ بكه‌ره‌وه:

1. باڵنده‌كان له كاتی فڕینیاندا ده‌نگێكی‌  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌  .

2. له كاتی ڕه‌و كردنیشیان‌دا بۆ‌  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌  ئه‌وتۆ ده‌گه‌ڕێن  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌  و خوارده‌مه‌نیان   ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌  و به‌ ئاسایش  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌  .

3. له‌ وه‌رزی به‌هاردا كه ئاو و هه‌وا فێنك ده‌بێت‌و دار  ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‌  باڵنده‌كان ده‌گه‌ڕێنه‌وه وڵاته‌كه‌ی خۆیان.

[Copyright © 2000 - 2007]